Slachtedijk 

original

image.w500

Jimbo

De fibula van Wijnaldum

Delfts Rood 

Franeker is het centrum van de kaatssport. Middenin de stad, omarmd door het Westerbolwerk, ligt het bekendste kaatsveld: het Sternse Slotland, ook wel het Sjûkelân genoemd. Al in het jaar 800 bestond de mystieke Kalahey (letterlijk: kale hoogte), zoals het Sjûkelân eerst heette. Rond 1450 verrees er het Sjaerdemaslot. Daarbij werd opgetekend dat het geheimzinnige Kalahey ooit weer grasland zou worden. Dat is gebeurd. 

Sjûkelân

jimbo

Van 1585 tot 1811 had Franeker een universiteit. De keuze viel op Franeker, en niet op Leeuwarden, omdat de Friese hoofdstad nogal wat te stellen had met de Friese edelen. In Franeker was het relatief rustig op het oorlogsfront (80 jarige oorlog). Bovendien was er ruimte in het pas ontruimde Kruisheerenklooster (Academiastraat 10), ook wel Kruisbroedersklooster genoemd. Dit klooster werd in 1468, of zoals anderen willen in 1476 gesticht door Siardus Watkens, de pastoor van Arum. Als Willem van Oranje in 1584 wordt vermoord, blijkt dat zijn plaatsvervanger Willem Lodewijk veel sympathie heeft voor de Friese universiteitsplannen. Er komt schot in de zaak en in 1585 worden geleerden uitgenodigd voor de faculteiten godgeleerdheid, rechten, geneeskunde en letteren/wijsbegeerte. Aanvankelijk kiezen veel studenten voor Franeker (waaronder René Descartes en Anna Maria van Schurman), mede door de goede hoogleraren. In de 18de eeuw loopt het aantal studenten terug. Deels door geldgebrek en dus minder klinkende namen, maar ook door de concurrentie van andere universiteiten en de minder populair geworden academische rondreis. In 1811 heft keizer Napoleon de universiteit op. (Bron: franekeruniversiteit.nl en Tresoar).  

Universiteit (oud-Kruisheerenklooster)

Aan het plafond van de woonkamer van een prachtig grachtenhuis in Franeker bevindt zich het oudste nog werkende planetarium ter wereld. Dit nauwkeurig bewegend model van het zonnestelsel werd tussen 1774 en 1781 gebouwd door de Friese wolkammer Eise Eisinga. (Bron:planetarium-friesland.nl).

Eise Eisinga Planetarium

Een gevarieerde wandeling langs de belangrijkste monumenten in de oude universiteitsstad Franeker en door het prachtige cultuurlandschap daarbuiten. De route volgt een deel van de 42 kilometer lange Slachtedijk, de slaperdijk van de Middelzee.

Van Planetarium tot fibula

Help jij mee de bladzijde uit het boek van Eise Eisinga te vinden?

FRANEKER - Ken je Thom en Femke al? Deze tweeling uit Paesens-Moddergat is een eigen detectivebureau begonnen. Samen met de meeuwen Herman en Igor beleven ze mooie avonturen die staan beschreven in de boekjes van het Altijd Wad Pad. Deze keer gaan ze met heit en mem op vakantie naar Franeker waar ze de directeur van het Koninklijke Eise Eisinga planetarium helpen bij een belangrijke missie!

Wonder van Franeker
Het leuke van de boekjes van het Altijd Wad Pad is dat je dezelfde route kunt afleggen als Thom en Femke in het verhaal. Hiervoor is zelfs een speciale app ontwikkeld. In het verhaal over Franeker gaat de route langs het ‘Wonder van Franeker’. Zo werd het planetarium van Eise Eisinga wel genoemd. Maar wat is dat eigenlijk, een planetarium? En waarom is het zo bijzonder? Dat is allemaal terug te vinden in dit boekje van het Altijd Wad Pad over Franeker, de oude universiteitsstad in het Noorden. 

Friese vrijheid
De boekjes van het Altijd Wad Pad zijn niet alleen leuk, maar ook erg leerzaam. Zo leer je onder andere wat de ‘Friese Vrijheid’ betekent, wat er zo bijzonder is aan het terpdorp Tzum en hoe je moet kaatsen. Ondertussen blijft het een raadsel waar de bladzijde uit het boek van Eise Eisinga is gebleven. Het gaat om een bladzijde uit het gastenboek van het planetarium waarin koning Willem I in 1818 vol lof over het zonnestelsel schreef dat Eisinga had gebouwd. Die bladzijden zijn uit het boek gestolen en de grote vraag is: waar zijn ze nu?


Kaatsmuseum
Tijdens hun avonturen komen Thom en Femke op plekken waar je zelf ook naar toe kunt gaan. Zo kun je bij een bezoek brengen aan het oudste Studentencafé van Nederland: De Bogt fen Guné. Ook het Stadsmuseum Martena – de statige state waar de burgemeester met de slaapziekte woonde – is de moeite waard om te bekijken. En wil je leren kaatsen? Ga dan naar het kaatsmuseum waar je een interactieve game kunt spelen. Belangrijk om te weten: lukt het jou – in tegenstelling tot Thom en Femke – om de gestolen bladzijde uit het boek van het planetarium te vinden? Dan krijg jij de rest van je leven gratis museum-entree, chocomelk en appeltaart met slagroom. Dus waar wacht je nog op? 


Waar zijn de gratis boekjes en app verkrijgbaar?
Ben je benieuwd naar de boekjes van het Altijd Wad Pad waarin je alles kunt lezen over de avonturen die Thom en Femke beleven op jouw vakantieplek? En vind je het leuk om je ouders rond te leiden langs dezelfde plekken als in het verhaal? Ga dan snel naar een VVV-kantoor, een toeristisch informatiepunt of een toeristische ondernemer waar de boekjes gratis voor je klaarliggen. Voor de bijbehorende routes kun je hier de app downloaden.
 


De wijsheid van Franeker

Ga jij met Thom en Femke mee op zoek naar de stadsrechten?

HARLINGEN - Ken je Thom en Femke al? Deze tweeling van 11 jaar uit Paesens-Moddergat is een eigen detectivebureau begonnen. Samen met de meeuwen Herman en Igor beleven ze mooie avonturen die staan beschreven in de boekjes van het Altijd Wad Pad. Deze keer gaan ze met hun ouders op vakantie naar de mooie oude stad  Harlingen waar ze onder andere het schip van de ontdekkingsreiziger Willem Barentsz zien, beroemd uit de film Nova Zembla!

Start bij camping Zeehoeve
Het leuke van de boekjes van het Altijd Wad Pad is dat je dezelfde route kunt afleggen als Thom en Femke in het verhaal. Hiervoor is zelfs een speciale app ontwikkeld. In het verhaal over Harlingen gaan Thom en Femke kamperen bij camping Zeehoeve, van waaruit je allerlei leuke uitstapjes kunt doen. Zo kun je een bootje huren bij ‘Ouwe Seun’. Maar dan moet je niet, net als de heit en mem van de tweeling, uit de sloep vallen… 

Bûter, brea en griene tsiis…
De boekjes van het Altijd Wad Pad zijn niet alleen leuk, maar ook erg leerzaam. Zo ontdek je in dit boekje onder andere dat er in 2017 kelders uit de gouden eeuw zijn opgegraven in Harlingen, dat Harlingen een eigen taaltje heeft en wat het verhaal is achter de ‘Stienen man’. En kun jij het gedicht van ‘bûter, brea en griene tsiis’ al opzeggen?

Stadsrechten
Tijdens hun avonturen komen Thom en Femke op plekken waar je zelf ook naar toe kunt gaan. Zo kun je net als de tweeling naar het dorp Kimswerd gaan, waar de reus Grutte Pier in het jaar 1480 werd geboren. Een bezoek aan museum het ‘Hannemahuis’ mag niet ontbreken en je kunt bij het bezoekerscentrum in de zeehaven van Harlingen zien hoe het expeditieschip van Willem Barentsz precies wordt nagebouwd. Tot slot krijgen Thom en Femke van de stadsgids van Harlingen een belangrijke opdracht. Harlingen kreeg namelijk al in het jaar 1234 stadsrechten, maar waar zijn die gebleven? De jonge detectives gaan graag op onderzoek uit!

 Harlingen: Weg langs de dijk

Een prachtige tocht over de oudste dijken van Friesland door een gebied met een rijke cultuurhistorie. Veel herinnert onderweg aan Menno Simons, de grondlegger van de doopsgezinde kerk.

Pingjumer Gulden Halsband

Ga jij met Thom en Femke mee op wadloopavontuur?

MARRUM/HOLWERD - Ken je Thom en Femke al? Deze tweeling van 11 jaar uit Paesens-Moddergat is een eigen detectivebureau begonnen. Samen met de meeuwen Herman en Igor beleven ze mooie avonturen die staan beschreven in de boekjes van het Altijd Wad Pad. Deze keer ontdekken ze iets over het de redding van de paarden van Marrum. En ze gaan wadlopen!

Start bij Seedykstertoer

Het leuke van de boekjes van het Altijd Wad Pad is dat je dezelfde route kunt afleggen als Thom en Femke in het verhaal. Hiervoor is zelfs een speciale app ontwikkeld. In het verhaal over het Noarderleech gaan Thom en Femke kamperen bij de Seedykstertoer in Marrum. Hier is ook een expositie te zien over de bijzondere paardenredding van 2006. Het spannende waargebeurde verhaal staat prachtig beschreven in het boekje van het Altijd Wad Pad.

Kwelder, dobbe en Holwerd

De boekjes van het Altijd Wad Pad zijn niet alleen leuk, maar ook erg leerzaam. Zo ontdek je in dit boekje onder andere het verschil tussen een kwelder en een dobbe, je leert over de vele vogels die in het Noarderleech leven en Theo Broersma vertelt van alles over het mooie terpdorpje Holwerd, vanwaar de boten naar Ameland vertrekken. En wist je dat het de bedoeling is dat Holwerd – net als vroeger – weer aan zee komt te liggen?

Wadlopen en kickbiken

Tijdens hun avonturen komen Thom en Femke op plekken waar je zelf ook naar toe kunt gaan. Zo kun je net als de tweeling een karrentocht maken door het Noarderleech over de dijk, je kunt een bezoek brengen aan het Kweldercentrum in Hallum en je kunt met een kickbike steppen naar de bunker uit de Tweede Wereldoorlog. Als je maar niet net als de heit van Thom en Femke bij de zeedijk naar beneden gaat met je grote step, want in het boekje lees je wat er dan kan gebeuren…

Noarderleech: Gekwetter in de kwelder

Deze route voert u over de rechte paden door het typische Bildtse landschap en langs of door het prachtige natuurgebied Noarderleech; één van de grootste kwelders van Europa en ooit het werkterrein van de slikwerkers.

Friesland buitendijks

Ook in de omgeving van Leeuwarden zijn prachtige monumentale kerken te vinden. Er is zelfs een heuse dorpskerk middenin de stad: de Dorpskerk van Huizum. Deze route leidt door de stad én door kleine dorpen langs bijzondere kerken.

Langs de kerken van:
Britsum
Huizum-Dorp
Jelsum
Koarnjum
Swichum


VII. Sted en Omkriten (wandelen)

Het Noarderleech is het centrale gebied van de immense strook kwelders die gezamenlijk Noard Fryslân Bûtendyks genoemd worden. 
Het mooie van het Noarderleech is dat je er een rondwandeling in kunt maken en zo het landschap, de vogels en de zoutflora van dichtbij kunt bekijken. 


Foto: Jan Sohler

Noarderleech

publishedLiveRoute

Een route door het cultuurlandschap van Noordoost Friesland met zijn lange geschiedenis. Wandelend in de voetsporen van de monniken van kloosters als Foswert, die het land ontgonnen en langs Hegebeintum; de hoogste terp van Friesland.

Waddenwandelen