Tijdens de Tweede Wereldoorlog is in Drenthe geregeld gebruik gemaakt van het bos voor het inrichten van onderduikplaatsen. Veel primitieve onderduikholen, bestaande uit een gegraven gat met bijvoorbeeld een afdekking van hout en gewas, zijn inmiddels weer door de natuur opgeslokt. Bekend is het onderduikershol in het Valtherbos bij Valthe, waar een aantal Joodse onderduikers de oorlog wist te overleven. Zie ook deze link voor het hele verhaal. Hier is in de jaren ’80 een monumentje geplaatst.
Albertus Zefat
Vanaf het najaar van 1942 verborg Albertus Zefat, de eigenaar van een hoenderpark in Valthe, een 16-tal joodse onderduikers in het kippenhok achter zijn huis. Omdat dit opviel, werd in het najaar van 1942 in het Valtherbos in de harde bosgrond een hol van 6 x 3 meter gegraven voor de onderduikers. In 1943 werd het hol – bedekt met stammen, takken en bladeren – per ongeluk ontdekt, maar dit bleef zonder gevolgen. Wel werd het hol verplaatst naar de huidige plek. Albertus Zefat zelf werd in juli 1944 doodgeschoten toen hij weigerde te vertellen waar de joden zich bevonden.
Bevrijding
De onderduikers werden verzorgd door een groep mensen uit het dorp en verbleven daar tot 11 april 1945. Ab van Dien, één van de onderduikers, schreef in zijn boek ‘De Opgejaagden’ zijn herinneringen aan de tijd in het onderduikershol. Veertien joodse onderduikers overleefden zo de bezetting, maar een aantal van hun helpers in het dorp niet. Bij de bevrijding kwamen in totaal zo’n 20 mensen tevoorschijn. Dit waren joden en andere onderduikers.
Het onderduikershol is momenteel in slechte staat en er zal in het kader van 75 jaar vrijheid getracht worden om het in het voorjaar van 2020 te restaureren.
